Recensie: Dogmatiek voor iedereen – Almatine Leene en Wim Markus

Toegegeven, de afgelopen drie jaar rammelde ik aan de hekken rond het geloof onder invloed van een jeugdtrauma. Nu die storm min of meer is gaan liggen, speelt de vraag op of ik in die hypersensitieve fase extra veel inzicht had in mezelf of juist een vertekend beeld van de realiteit. Of allebei. Tja, wat geloof ik nou eigenlijk wél?

In elk geval betaalde ik vorige week bij de bieb zonder morren vijf euro extra voor 'Dogmatiek voor iedereen' – een boekje dat dus helemaal vanuit de refogordel moest worden getransporteerd naar het seculiere Utrecht, waar het niet eens in de (enorme) collectie zat.

Die plotselinge honger naar feitenkennis verbaasde mijzelf ook – ik was deze week al spontaan begonnen aan een kerkgeschiedenis én een refogeschiedenis (én Dostojevski én extra gitaarles). Al reconstruerend vond ik drie mogelijke, elkaar niet uitsluitende, oorzaken: (1) het is de zomervakantiemodus; (2) na al die emoties heb ik nu even behoefte aan harde feiten om me nuchter toe te verhouden; en (3) het is een zenuwtrek – af en toe heel veel hobby's tegelijk doen en dan een tijd alleen maar Netflix. Ik werk eraan.

Volgens 'Dogmatiek voor iedereen,' geschreven door ds. Almatine Leene en ds. Wim Markus, is dogmatiek in elk geval een combinatie van verstand, gevoel en traditie, dus dat trof. Zelf noemen ze de dogmatiek een lantaarnpaal, bedoeld om de omgeving te verlichten en niet om als een dronkenlap tegenaan te leunen. Vrij vertaald: dogmatiek heeft een beroerde reputatie, maar dat komt doordat veel mensen dogma's beschouwen als vierkante waarheden.

Wat zijn dogma's dan wél? Nou ja, inderdaad vierkante waarheden, rigide uitgangspunten, maar wat mij betreft primair een handig overzichtje om je toe te verhouden.

​Ik vertaal dezer dagen bijvoorbeeld ook een dogmatiek van een behoudende Amerikaanse theoloog. Het is een goede manier om heel feitelijk te kijken: met welke manier van geloven heb ik nou eigenlijk precies een probleem? Die vraag stel ik omdat ik ben opgegroeid met die manier van denken. 

De ondertitel van Dogmatiek voor iedereen is 'Weten wat je gelooft'. Dat kan natuurlijk niet, want weten is waarnemen en geloven is aannemen. 'Geloven is niet puur gevoel', antwoordt het boek. Ik reageer:

Geloven is een gesprek in plaats van een lijstje. Geloven is literatuur in plaats van wetstekst. Geloven is praktijk in plaats van politiek.

Natuurlijk hebben we lijstjes, wetten en politiek nodig. Maar die hulpmiddelen vormen nog niet eens de schijn van de schaduwen van de ideeën volgens Plato.

Maar blijkbaar had ik behoefte aan dit frisse boekje. Aan de schijn dat het geloof niet ongrijpbaar is. Misschien zeggen deze schrijvers niet voor niets zo vaak: dat weten we niet. 

Andere recensies

• De schrijver (Wim Markus)
  ​over dogmatiek op Theologie.nl: 'Heeft de hemel een vloer?'
• Een interview met de schrijvers
  in het Nederlands Dagblad (18 februari 2016): 'Theologie is leuk en noodzakelijk'

Boekgegevens

• Dogmatiek voor iedereen: weten wat je gelooft, Almatine Leene en Wim Markus
  Uitgeverij Jes! | februari 2016 | 221 blz.